बृहस्पतिचे हवामान नुकतेच अनोळखी झाले. सायन्स अ‍ॅडव्हान्स या जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका नवीन अभ्यासानुसार असे दिसून आले आहे की गॅस राक्षसाच्या अशांत वादळामुळे अमोनिया आणि वॉटर बर्फापासून बनविलेले “मशबॉल” नावाचे भव्य, सॉफ्टबॉल-आकाराचे गारपीट तयार होते. हे हिंसक वादळ ज्युपिटरच्या वातावरणाला इतक्या खोलवर मंथन करतात की ते वैज्ञानिकांमधील दीर्घकालीन रहस्य समजावून सांगू शकतात: ग्रहाच्या वरच्या थरांमध्ये हरवलेली अमोनिया. अनेक वर्षांपासून, अमोनियाच्या खोल खिशात ज्युपिटरच्या वातावरणात का अनुपस्थित वाटले याबद्दल वैज्ञानिक चकित झाले.
मशबॉल जुन्या समजांना हलवतात
अ नुसार अहवाल जीवनशैलीने, वैज्ञानिकांचा असा विश्वास होता की उकळत्या पाण्याच्या भांड्याप्रमाणे ज्युपिटरचे वातावरण चांगले मिसळले गेले आहे. तथापि, जूनोने पकडलेल्या 2017 च्या मोठ्या वादळाचे विश्लेषण केल्यानंतर, संशोधक सापडले अगदी स्थानिक वादळांनीही जुन्या समजुतीला चिरडून टाकून ग्रहाच्या खोलवर अमोनियाला ठोसा मारू शकतो. बर्कले, कॅलिफोर्निया विद्यापीठातील अभ्यासाचे अग्रगण्य लेखक ख्रिस मोएकल यांनी स्पष्ट केले की, “संपूर्ण ग्रह कसा दिसतो याचे वातावरणातील सर्वात वरचे प्रतिनिधित्व होते.” 15 एप्रिल 2025 रोजी, त्याच्या टीमच्या अर्थस्कीनुसार निष्कर्ष असे सुचवा की वातावरण पूर्वीच्या विचारांपेक्षा अगदी खोलवर चांगले मिसळते.
ढगांच्या खाली एक ट्रेसर म्हणून अमोनिया
बृहस्पतिचे जाड क्लाउड कव्हर थेट निरीक्षण ब्लॉक करते आणि ढगांच्या खाली असलेल्या लपलेल्या क्रियाकलापांना समजण्यासाठी अमोनिया गंभीर ट्रेसर म्हणून कार्य करते. २०२० मध्ये शास्त्रज्ञांनी सिद्धांत केले की ज्युपिटरच्या शक्तिशाली वादळांनी अमोनिया-समृद्ध बर्फाचे कण उंच उंच उंचावर उचलले, जिथे ते पाण्याच्या बर्फासह एकत्रित करतात आणि एक गोंधळलेले, गारपीट गारपीट तयार करतात. नंतर या मशबॉल मोठ्या आणि जड होतात, खोल बुडण्याआधी वातावरणात सायकल चालवतात आणि त्यांच्याबरोबर अमोनिया आणि पाणी वाहून नेतात. या प्रक्रियेमुळे वरच्या वातावरणास कमी होते, जुनोमधील निरीक्षणे जुळतात.
जूनोच्या फेब्रुवारी 2017 च्या फ्लायबी दरम्यान पुष्टीकरण झाले. वादळ क्षेत्राकडे जाताना, अंतराळ यानात वादळाच्या ढगांच्या खाली अमोनिया आणि पाणी समृद्ध एक अनपेक्षित खोल सिग्नल सापडला. दंतचिकित्सकांच्या कार्यालयात त्याच्या लॅपटॉपवरील डेटा सहजपणे चालविताना मोकेेलने शोध शोधून काढल्याची आठवण झाली, जेव्हा त्याला मशबॉल सिद्धांत खरे असले पाहिजे त्या क्षणाचे वर्णन केले.
बृहस्पतिच्या पलीकडे एक सार्वत्रिक घटना
आता संशोधकांचा असा विश्वास आहे की बृहस्पति कदाचित अद्वितीय असू शकत नाही. विश्वातील गॅस दिग्गज आणि अगदी नवीन तयार करणारे ग्रह देखील अशाच मशबॉल प्रक्रियेचा अनुभव घेऊ शकतात. “हे संपूर्ण विश्वात घडत असेल तर मला आश्चर्य वाटणार नाही,” असे मोकेले यांनी लाइव्हसायन्सला सांगितले की, ज्युपिटरच्या वादळी रहस्ये आपल्या सौर यंत्रणेच्या पलीकडे प्रतिध्वनी करू शकतात.
